De schutterij of het schuttersgilde was in vroegere tijden een soort burgerwacht, opgericht in de Middeleeuwen om de stad of het dorp te beschermen bij een aanval en de orde te handhaven bij oproer of brand. Ze waren meestal gegroepeerd volgens het wapen dat ze gebruikten: de handboog, de voetboog of het geweer en naar hun wijk. Hun oefenterreinen, ook de doelen genoemd, hadden ze vaak op open ruimtes binnen de stad, nabij de stadsmuren.
Bijgevoegd een illustratie, geschetst rond 1700 door Romeyn de Hooghe "De schutterij van Den Haag"
Naar beginpagina
DE SCHUTTERS.
De schutterij was een steun voor het lokale gezag, omdat de officieren werden benoemd door het stadsbestuur. Om toe te treden tot de schutterij moest men in staat zijn de uitrusting te bekostigen: de aanschaf van een wapen en uniform. De vaandrig was vaak een ongetrouwde jongeman, de kapitein niet altijd afkomstig uit de wijk. Het uitdienen van die periode bleek vaak een opstapje te zijn tot andere, belangrijke posten. Bij toerbeurt (een keer in de maand) liepen de schutters wacht onder leiding van een officier. Het streven was dat op elke honderd inwoners drie tot de schutterij zouden behoren.
Doopsgezinden waren in de 16de, 17de en 18e eeuw uitgesloten van een functie in de schutterij en betaalden daarvoor dubbele belasting. Katholieken werden toegelaten tot de lagere regionen. Personen in dienst van de stad, zoals de predikant, de stadsmedicus, de schoolmeester de koster en de bier- en turfdragers behoefden niet te dienen. (De bier- en turfdragers moesten kunnen worden ingezet bij het brandspuitgilde om de pompen te bedienen). Ook van joodse inwoners van de stad werd geen gebruikgemaakt. In Suriname waren in 1742 acht schutterscompagnieen geformeerd, waaronder een Joodse. In de stad Groningen bestond de merkwaardige bepaling dat "zonen van kappers geen officieren in de schutterij konden worden".
Naar beginpagina
18e EEUW.
In 1748 eisten de Doelisten van stadhouder Willem IV de officieren te laten benoemen door de burgerij. Willem IV weigerde, toen men het in sommige wijken niet eens kon worden over de kandidatuur. In de tweede helft van de 18e eeuw was de schutterij ingedut en overwegend prinsgezind. Er werd soms een keer per jaar geoefend. Het bleek bovendien praktijk om zich uit te kopen voor het wachtlopen. Er kwam veel kritiek op de organisatie. De patriotten hebben in 1783 geprobeerd de schutterij nieuw leven in te blazen of een alternatief op te richten. In veel steden ontstonden exercitiegenootschappen, vrijcorpsen of vrijwillige schutterijen, waarvan iedereen lid kon worden. De officieren werden democratisch gekozen. De exercerende dominees en winkeliers werden door de prinsgezinden belachelijk gemaakt. In Groningen werkte het vrijcorps "Voor Onze Duurste Panden" samen met de Groninger Schutterij.
Het systeem van schutterijen werkte niet meer naar tevredenheid na vijfhonderd jaar. Er is in de Franse tijd nog jarenlang gedelibereerd om het probleem op te lossen. Uiteindelijk werd onder koning Willem I de veel professionelere politie opgericht. De schutterijen bleven oefenen en werden, net als de na het opheffen van de schutterij ingestelde landweer en landstorm, als een bruikbare ondersteuning bij oorlogen en opstanden gezien. Koning Willem III gelaste in 1855 dat de officieren van de schutters een Onderscheidingsteken voor Langdurige Dienst zouden ontvangen na vijftien jaar dienst. Dit insigne was in vorm gelijk aan dat van de officieren van het leger maar lint en materiaal verschilden.De schutterijen werden pas in 1901 opgeheven.
Het Onderscheidingsteken voor langdurige dienst als officier der Schutterij.
Naar beginpagina
SCHUTTERS TAKEN.
De kanonnen konden rond 1600 niet vaker dan twee of drie keer per tien minuten worden afgevuurd. Werden ze namelijk te snel herladen, dan was de loop nog te heet van het vorige schot en bestond de kans dat het wapen zou ontploffen. Na elk schot was er een pauze om de inwendige mens te versterken. De vechtjassen namen dan een slok bier want het water was in die tijd te vies om te drinken. Deze traditie wordt vandaag de dag nog in mindere mate toegepast doch meer omwille van de traditie en niet omdat de waterkwaliteit nog steeds zo slecht is.
Voor het operationeel houden van een batterij (groep) kanonnen was een hele schare mensen nodig. De kern van het geheel werd gevormd door de bemanningen van de kanonnen. Deze bemanningen moesten in open veld worden beschermd tegen aanvallen van ruiters en voetsoldaten. Daarvoor waren er de piekeniers met hun lansen van 5,5 meter. Verder waren er de vaandeldrager, de tamboer en de batterijcommandant. Elk kanon stond op een onderstel, affuit genoemd. Belegeringsaffuiten hadden grote wielen waardoor ze gemakkelijk te verplaatsen waren. Dit soort geschut had twee wielen en een z.g. grondschop aan de achterzijde om de terugloop tegen te gaan tijdens het vuren. Een schutterij had ook soms een rolpaard. Dit affuit heeft een viertal kleinere wielen en was aanvankelijk vooral op schepen te vinden. De terugloop van dit wapen werd tegengegaan door het eenvoudig met een flink touw vast te binden b.v. aan een boom, of aan ringen in de stadswal. Later werd ook dit type op vestingwerken ingezet.
Schutterij St. Monulphus&Gondulphus Rotem: Kanon op affuit, nog steeds present tijdens de optochten vandaag.
Naar beginpagina
SCHUTTERS VEREEUWIGD OP DOEK.
Een schutterij liet zich als het even kon op een schilderij verenigen. Men poseerde voor de schilder die de opdracht kreeg de heren zo fraai mogelijk uit te beelden. Een voorbeeld van zo een schuttersstuk is de Nachtwacht. Ieder lid van de schutterij betaalde de schilder, afhankelijk van de plaats die hij innam op het schilderij. De schutterij was overigens niet zo blij met het resultaat: in plaats van een groep fiere en ordelijke mannen schilderde Rembrandt niet wat hij zag. Ernst van de Wetering verklaarde in 2006 dat de Nachtwacht ... in zekere zin is mislukt en dat moet hij geweten hebben. Rembrandt wilde zowel de chaos van door elkaar lopende figuren schilderen, als een compositorische ordening nastreven.
Drie overlieden van de Amsterdamse schutterscompagnie Sint Sebastiaan, Joan Blaeu, Joan van der Poll en Albert Pater geschilderd door Bartholomeus van der Helst in 1653, destijds oefend in de Handboogdoelen. De vierde man zou volgens Jan Wagenaar de broer van de schilder zijn en kastelein. Anderen suggereren Frans Banning Cocq of Cornelis Jan Witsen.
Naar beginpagina
SCHUTTERIJEN VANDAAG.
Vandaag bestaan er nog schutterijen, maar zij hebben enkel een folkloristische functie. Het schutterswezen is erg actief in Belgisch en Nederlands Limburg en in Noord-Brabant, Zeeland en in het zuiden en oosten van Gelderland. De schutterijen houden verschillende keren per jaar een optocht en schieten met een buks. Afhankelijk van de regio worden er andere schietdisciplines beoefend. Didam (Gelderland) geld tegenwoordig als schuttersgemeente, ze hebben 7 schutterijen en daarmee de meeste van het land.
Sommige schutterijen hebben moeite om hun vereniging actief te houden. Voor veel verenigingen is de aantrek van nieuwe en jeugdige leden een probleem. Een actief ledenbestand is echter onontbeerlijk om deze cultuurhistorische traditie in stand te houden. Met initiatieven als het Kinder-OLS en de Sjottesjool wordt reeds getracht om dit te bewerkstelligen.
Nog steeds bestaan er in Belgie en Nederland schutterijen die de oude tradities in ere houden. Zo is bijvoorbeeld de schutterij van Geertruidenberg regelmatig actief om belangstellenden te laten zien hoe het er rond 1600 aan toe ging bij de kanonnen op de vestingwerken. Getooid in traditionele kledij geven de leden demonstraties met kanonnen.
Naar beginpagina
EGS - EUROPESE GEMEENSCHAP VAN HISTORISCHE SCHUTTERSGILDEN.
Als men echter alle schutters-aktiviteiten beoogt, kan men verdeeld over Europa verschillende schutters, gilden- en broederschaps-verbonden terugvinden. Deze zijn allen verbonden door het overkoepelend orgaan van het EGS.
In 1955 werd een gemeenschap met vertegenwoordigers van schutterij verbonden uit Nederland, Belgie en Duitsland gesloten. Dit met het oog op een verbond van het historische shutterswezen in Europa te verzamelen.
Daarbij is de huidige naam van het EGS ontstaan.
In 1975 vond het eerste Europese koningsschieten plaats in Aken. Vanaf dan sloten telkens meer en meer landen zich aan bij het EGS. Vandaag tellen wij bijna 1 miljoen schutters binnen de 2800 schutters-, broederschap- en gilden-verbonden. Schutters uit Nederland, Belgie, Zweden, Duitsland, Frankrijk, Zwitserland, Oostenrijk, Lichtenstein, Italie, Polen, Tsjechie en Kroatie zijn momenteel bij het EGS aangesloten.
Het gemeenschappelijk goed voor een verenigd, kristelijk Europa met als hoofdgedachte "pro Deo - pro Europea Christiani Unitate - pro Vita" (voor God - voor een Verenigd, Kristelijk Europa - voor het Leven) is het hoogste doel van de grote schutters-organisatie in Europa. Door het bewustzijn van de historiek van de verschillende groeperingen, bewandelen de schutters binnen het EGS een gemeenschappelijke weg naar een gemeenschappelijk doel. Het is deze onderlinge verstandhouding ten opzichte van het verschil in ontwikkeling van de verschillende tradities die het verbinden van alle schutters zo sterk maakt binnen de Europese gemeenschap. Dit nog lang voor er sprake was van de EU. Het broederlijk met en naast elkaar bestaan steunt de Europese eenmaking en het vreedzaam samenleven binnen de EU.
Dit EGS heeft vanuit zijn kristelijke voedingsbodem vanzelfsprekend ook een kristelijk engagement, dit met het verbond van de RIDDER ORDE van de HEILIGE SEBASTIAAN in Europa. Deze ridderorde heeft als doel om het kristelijk engagement van de schutters te ondersteunen. De orde leden hebben als persoonlijk doel om op bijzondere wijze, door hun levenswijze en daden, de kerk en gemeenschap te ondersteunen. Het Praesidium van het EGS is daarbij een bijzondere orde sektie van het EGS en bestuurd daarmee de orde als het EGS. Daarenboven is het kristelijke gedachtengoed een verplichting binnen de schutters-verbonden van het EGS.
Het EGS verbind alle EU-schutterijen waarbij de schutterijen onderverdeeld zijn in regios, deze zijn.
Regio 1: Duitsland ten noorden van de Mains - Bund der Historischen Deutschen Schuetzenbruderschaften, Sauerlaender Schuetzenbund, Kreisschuetzenbund Peine, Oberbergischer Schuetzenbund, Kreisschuetzenbund Buren, Schuetzenkreis Guetersloh. Deze 6 verbonden vertegenwoordigen een kleine 2000 verenigingen.
Regio 2: Duitsland ten zuiden van de Mains, Italie, Zwitserland, Lichtenstein en Oostenrijk - Landesverband der Ober-oesterreichischen Prangerschuetzen. Dit Oostenrijks verbond telt 13 verenigingen.
Regio 3: Noorwegen, Zweden, Finland, Grootbritannie, Denemarken, Nederland - Noordbrabantse Federatie van Schuttersgilden, Oud Limburgse Schuttersfederatie (onze "Bond Maas en Kempen" is onder de OLS federatie verenigd), Federatie van Gelderse Schuttersgilden, Het Broederlijke Papegoye Gelid. Samen verenigen deze verbonden een 450-tal verenigingen.
Regio 4: Belgie, Luxemburg, Frankrijk, Spanje, Portugal, San Marino en Griekenland - Belgisch Overlegorgaan en de konventie van Francaise des Guildes Historiques uit Tir. Deze verbonden groeperen een kleine 180 verbonden.
Regio 5: Polen, Hongarije, Slowakije, Tsjechie, Estland, Letland, Litauen, Rusland, Georgie, Ukraine en Kroatie - Zjednoczenie Kurkowych Bractw Strzeleckich Rzeczpospolitei Polskiej, Savez Povijesnih Postrojbi Hrvatske Vojske, Ostrostrelci Zemi Koruny Ceske. Samen gegroepeerd in 129 verenigingen.
Grafisch overzicht van deze regionen.
Naar beginpagina
PRESIDIUM VAN HET EGS.
Vermits alle EU-schutterijen samen een aanzienlijk aantal verenigingen vertegenwoordigen, in het totaal een 2800-tal, mag het geen verrassing wezen dat zulk een organisatie ook een degelijk bestuur vereist.
En dat we dit hebben illustreren de namen van onder anderen onze beschermheer en president die deel uitmaken van dit presidium van het EGS.
Met fierheid en trots mogen wij Karel van Habsburg-Lotharingen, aartshertog van Oostenrijk, onze beschermheer noemen.
Voor diegenen die niet zo thuis zijn in de koningshuizen en hun geschiedenis, Karel is de zoon van Otto van Habsburg die voordien onze bescherheer was. Otto op zijn beurt is weer een rechstreekse erfgename van Karl-Jozef van Habsburg-Lotharingen. Karl-Jozef was de laatste Keizer van Oostenrijk en een afstammeling van het rijke koningshuis van Habsburg-Lotharingen.
Otto van Habsburg-Lotharingen is eerder dit jaar, meer bepaald op 4 juli 2011, van ons heengegaan.
Bijgevoegd een impressie van het prachtige afscheid dat onze broeders uit Tirol hem bezorgd hebben.
Zoook de president van het EGS is niet van de allerminste, ook hier mogen wij met fierheid iemand van koninklijke bloede vernoemen, meer bepaald Charles-Louis Prinz von Merode.
De Merode, ook von Merode en van Merode genaamd, is een oud Belgisch, Duits en Nederlands adellijk geslacht, oorspronkelijk afkomstig uit het Rijnland. De familie draagt de titel Prins de Merode.
Door huwelijk is dit geslacht verbonden met tal van adellijke families, terwijl het tevens gelieerd is aan de meeste Europese vorstenhuizen.
De wapenspreuk van het huis Merode is 'Plus d'honneur que d'honneurs' of 'Meer eer dan eerbetoon'.
Verder telt dit presidium nog 3 vice-presidenten, 5 regionale presidenten en tal van andere hoogwaardigheids bekleders.
Naar beginpagina
HET EST - EUROPEES SCHUTTERS TREFFEN.
Met tussenpozen van 3 jaar organiseerd het EGS telkens een EST. Dit onder leiding van een plaatselijke schuttersverbond uit een van de regionen. Het laatste EST, september 2009, werd door de 7 schutterijen van de fusiegemeente Kinrooi georganiseerd en heeft plaatsgevonden in Molenbeersel/Kinrooi (B).
Hierbij mochten wij over een tijdspanne van 3 dagen een honderdduizend schutters en schuttersvrienden verwelkomen. Bij het EST staat naast het Europees koningsschieten de gemeenschappelijk schutters beleving in het middelpunt.
Wedstrijden in het schieten, trommelen, vendelzwaaien, enz ... verterken het gemeenschaps gevoel van de europese schutters. Zoook het jeugdtreffen wordt op deze dagen binnen de EGS versterkt. Het kennismaken, van anderen leren en het gemeenschappelijk vieren staat op deze dagen in het middelpunt van het grootse EGS schutterstreffen.
Hierbij kunnen de schutters de historische verschillen in de ontwikkeling van het europese schutterswezen en de verstandhouding voor de verschillende regio specifieke eigenschappen leren kennen.
Bijgevoegd de trotse Europese Koning en Prins van 2009, Mario Geissler en Sebastian Spille.
Bijgevoegd enkele impressies van het vendelzwaaien en een optreden van het trommelkorps tijdens deze dagen.
Vendelzwaaien.
Optreden van het trommelkorps.
Het volgende EST zal plaatsvinden in Tuchola-Polen in augustus 2012.
Link naar hun website: http://www.tuchola2012.pl/ (ook reeds toegevoegd in de lijst van links op onze site).
Rest mij enkel nog u een overzicht van de afgelopen EST evenementen te geven.
Jaar - Plaats - Europese Koning - Europese Prins
2012 - Tuchola, PL
2009 - Kinrooi(B)- Mario Geissler Leutesdorf(D) - Sebastian Spille Ermke(D)
2006 - Heeswijk(NL) - Tadeusz Zyla Pszczyna(PL) - Christoph Mueller Reichshof(D)
2003 - Voecklabruck(A) - Roman Rybacki Radwicz(PL) - Harm Loeters Oud-Dijk(NL)
2000 - Garrel(D) - Harrie Ketels Didam(NL)
1998 - Krakau(PL) - Willi Lienen Nettetal(D)
1996 - Haaksbergen(NL) - Winfried Stammermann Markhausen(D)
1994 - Medebach(D) - Heinz Meier Rath-Heumar(D)
1992 - Genk(B) - Uwe Iserhardt Leubsdorf(D)
1989 - Valkenburg(NL) - Hubert Pflaum Peine(D)
1987 - Lippstadt(D) - Host Walter Lippstadt(D)
1985 - Eupen(B) - Gregor Hoffmann Meyenrode(B)
1982 - Eindhoven(NL) - Hugo Steyls Winterslag(B)
1981 - Koblenz(D) - Wilhelm den Held Gulpen(NL)
1979 - Peer(B) - Gunter Halfmann Duisburg(D)
1977 - Nijmegen(NL) - J.M. Janssens Kleine Brogel(B)
1975 - Aachen(D) - Otto Heckers Wallenrode(B)
Naar beginpagina
HET NATIONAAL KONINGSSCHIETEN.
Laten we nu het schutterswezen binnen Belgie eens van naderbij bekijken.
Eigenlijk kunnen we hierover wel heel kort zijn, er bestaat geen overkoepelend Belgisch bestuursorgaan. Men zou toch denken dat met al de schutters- en gilden- verbonden binnen ons land er minstens een overkoepelende organisatie zou bestaan die al deze verbonden en verenigingen groepeert, doch minder is waar. Wel is er een Nationaal overkoepelnd overlegorgaan.
De voornaamste aktiviteit is een jaarlijkse wedstrijd waarbij er om de eer van de nationale schutterskoning geschoten wordt.
Hierbij wordt naar goede schutters-traditie de dag geopend met een Gildemis, gevolgd door een optocht door de plaatselijke stad of kerkdorp, waarna er gebruik makend van de wapens van de plaatselijke gilde of schutterij op een koningsvogel geschoten wordt. Op het einde van de wedstrijd is het de koning die het laatste schot doet alvorens de koningsvogel valt diegene die zich voor dat jaar de nationale schutterskoning van Belgie mag noemen.
De organisatie van zulks een nationaal koningsschieten, gebeurt in onderlinge afspraak tijdens bijeenkomsten van het overkoepelend overlegorgaan samengestelt uit de vele federatie- en verbonds-leden die ons land rijk is.
Zo zal het nationaal koningsschieten van 2011 door ons verbond ("Bond Maas en Kempen") van schutterijen georganiseerd worden.
Naar beginpagina
OLS - OUD LIMBURGSE SCHUTTERS FEDERATIE.
De federatie op zich is misschien iets minder goed gekend, het jaarlijks OLS-feest anderzijds is intussen wel wijd en breed gekend. Dit zowel door de schutters van bijna het gehele EU-schutterswezen als bij de niet-schutters die in en rond het Limburgse en in het bijzondere aan de Maaskant wonen.
Het OLS is een buitenbeentje binnen de schutters-federaties. Het is in feite een federatie van Belgisch- en Nederlands-Limburgse schutterijen die de (zware)Buks als wapen hebben en die hierbij het jaarlijkse OLS feest organiseren met als inzet de "UM". Doch enkel het OLS-feest hier vermelden zou een zwaar onrecht zijn voor het vele en schitterende werk dat de OLS-Federatie reeds heeft geleverd en nog steeds beoogt te leveren.
Laat mij daarom eens eerst beginnen met de federatie en hun aktiviteiten voor te stellen.
Ook hier vinden we weer de struktuur terug van het grote EGS, met name een president: Jos Michiels en vice president, gesteund door een volwaardig bestuur, commisieleden en opnieuw afgevaardigden van de 9 aangesloten schuttersbonden (verbonden) die in de federatie zetelen.
Samen groepeert het OLS een 173-tal schutterijen met samen een kleine 10.000 schutters.
Naar beginpagina
HISTORIEK VAN HET OLS:
In 1888 werd te Maasbracht de eerste schuttersbond opgericht. De doelstelling was om de schutterijen van Maasbracht, Maasniel en Swalmen meer competitie mogelijkheden te bieden en om 'spelregels' af te spreken. Spoedig daarna volgen schuttersbonden door de gehele provincie Limburg.
Door de oprichting van schuttersbonden en de diverse aanpassingen van de reglementen voor het O.L.S. waren al veel problemen weggenomen, toch bleven er een aantal bezwaren (o.a. Toepassing Hinderwet en Vuurwapenwet) bij de schutterijen en de schuttersbonden over. Op 6 april 1931 werd daarom in Roermond besloten tot het oprichten van een overkoepelende schuttersorganisatie, genaamd 'Limburgsche Schuttersbond'. Het zou echter tot 1937 duren alvorens deze organisatie, inmiddels omgedoopt tot 'Federatieve bond van schutterijen in Limburg' haar werkzaamheden daadwerkelijk aanving. Door heroprichting en de toetreding van twee Belgisch-Limburgse schuttersbonden in 1948, volgde wederom een naamswijziging, de nieuwe naam werd: 'De Federatie van in Nederlands- en Belgisch-Limburg gevestigde Bonden van Schutterijen, Schietverenigingen en Broederschappen'.
Om ook de schutterijen uit de beide Limburgen volwaardige leden van deze federatie te doen zijn, werd op 4 april 1965 een reglementswijziging doorgevoerd. De federatie kreeg bij die gelegenheid haar huidige naam, namelijk: "Oud-Limburgse Schuttersfederatie" (O.L.S).
De hoofdtaken van de Oud Limburgse Schutters Federatie zijn:
1. Het behartigen van de gemeenschappelijke belangen van de aangesloten schutterijen en schuttersbonden.
2. Het erop toezien dat het reglement voor het Oud Limburgs Schuttersfeest door de organiserende schutterij juist wordt toegepast.
Om deze twee hoofdtaken te kunnen uitvoeren, beschikt de O.L.S.-Federatie over twee secretarissen. een voor het Oud Limburgs Schuttersfeest en een voor de Oud Limburgse Schuttersfederatie als organisatie.
Verder beschikt de Oud Limburgse Schuttersfederatie over een Schietcommissie. Deze commissie ziet toe op de strikte naleving van de regels tijdens het schieten op het Oud Limburgs Schuttersfeest.
Dat het schietgebeuren niet de hoofdzaak van het OLS-feest en het OLS gebeuren is, moet blijken uit het volgende relaas met betrekking tot de oprichting van het SAS.
Naar beginpagina
STICHTING STEUN AAN HET SCHUTTERS- EN GILDENWEZEN (S.A.S.).
Ofschoon de schietwedstrijden de hoofdzaak bleven vormen tijdens het Oud-Limburgs Schuttersfeest, ontstond omstreeks 1925 de behoefte aan het organiseren van wedstrijden waar ook de andere leden van een schutterij aan deel konden nemen. Deze wedstrijden, thans "overige wedstrijden het Limburgse Schutterswezen betreffende" genaamd, zijn sinds 1931 officieel opgenomen in het Oud Limburgs Schuttersfeest. De "overige wedstrijden" worden beoordeeld tijdens de optocht en op het feestterrein en strekken zich uit van de "Beste houding tijdens de optocht" en "mooiste geheel" tot de "Solistenwedstrijden" en de "Oude exercitie" op het Oud Limburgs Schuttersfeestterrein.
Onder de bezielende leiding van Luitenant-kolonel Frans van de Ven kregen deze wedstrijden extra aandacht en konden de "overige wedstrijden" uitgroeien tot 65 verschillende wedstrijden. Luitenant-kolonel Frans van de Ven is ook de grondlegger en eerste voorzitter geweest van de Stichting Steun Aan het Schutters- en gildenwezen in de beide Limburgen (S.A.S.). In een brief, gedateerd 13 maart 1961, schreef van de Ven, als voorzitter van de Oud Limburgse Schuttersfederatie-jury, aan o.a. de Culturele Raad Limburg: "In een kleine kring van de jury is onlangs het, ook bij de Federatie, welgevallig plan geopperd om tot een schone stichting te komen, die in het algemeen alle steun, zowel moreel als financieel, aan het schutters- en gildenwezen wil verlenen". Een aantal cultuurminnende Limburgers ondersteunden het plan van Frans van de Ven en zodoende werd de stichting Steun Aan het Schutters- en Gildewezen in de beide Limburgen (S.A.S.) op 6 juli 1963 een feit. Van de Ven stelde verder: "De Stichting Steun aan het Schutters- en gildenwezen heeft in genen dele de bedoeling in de bevoegdheden van de Federatie te treden. Haar doelstellingen zullen ondersteunend zijn voor de Federatie. De stichting werkt autonoom, maar in volle verstandhouding met de Federatie, waarvan de voorzitter van de S.A.S. en de voorzitter van de jury eveneens deel uitmaken. De president en de vice-president van de Federatie zetelen op hun beurt in het stichtingsbestuur van de stichting S.A.S."
Kort samengevat komen de nieuwe taken van de stichting Steun aan het schutters- en gildenwezen op het volgende neer:
1. Bewaken waarden en normen in het Limburgse Schutterswezen.
2. Gevraagd en ongevraagd adviseren van de Stichting Oud Limburgse Schuttersfederatie, de Stichting Limburgs Schutterstijdschrift, de Stichting Limburgs Schutterijmuseum en de Stichting Vrienden van het Limburgs Schutterswezen.
3. Denktank functie op het gebied van publiciteit, Public Relations, juridische zaken, reglementen en milieuzaken.
In mensentaal betekende dit het startschot van wat nu het hele OLS-feest behartigd en inmiddels is opgenomen als cultureel erfgoed binnen de UNESCO !
Het OLS-feest is net als het EST, een feest dat begint met een openings ceremonie, gevolgt door toespraken van meestal de voorzitter van de schutterij die het feest organiseert, de burgemeester van de organiserende gemeente, hoogwaardigheids bekleders zoals de gouverneurs van beide Limburgen, in de lijn van de schutters traditie de plaatselijke proost en/of priester en afgesloten door de OLS president.
Daarna gaat het in gelid allen samen naar de vertrekplaats voor de start van de optocht. Eens de optocht is afgelopen wordt er medegedingt naar tal van prijzen in de zogenoemde 65-tal "overige wedstrijden" waarna het dan eindelijk kan beginnen met het schieten zelf. Ik schrijf wel "eindelijk", doch meestal bedoelen de schutters "nu al".
Het regelement voor het OLS schieten is eigenlijk heel eenvoudig. Indien er wordt gemist door een schutter van het deelnemend zestal, wordt dit zestal en dus ook hun schutterij uitgesloten van de schietwedstrijd. Dus einde kansen einde OLS-feest voor deze schutterij. En kansen om te missen zijn er voldoende.
Zo begint elke schutterij met een zestal (dus zes schutters) die elk 2 ronden van 3 schoten moeten doen, dit noemt men het korpsschieten. Als alle deelnemende schutterijen (een 150-tal) dit korpsschieten hebben afgerond, wordt er gekeken wie niet gemist heeft en beginnen de niet-missers aan het uiteindelijk kavelen van het OLS-schieten. Dit gaat meestal over 2 dagen, doch is ook al eens uitgelopen naar meerdere dagen. Dit afhankelijk van de kwaliteit en kalmte die de zestallen nog in wedstrijd kunnen bewaren. De winnende schutterij is uiteindelijk diegene waarbij het zestal niet, of toch als laatste, heeft gemist. Simpel en effektief.
Om nog een betere impressie van zo'n OLS-feest te krijgen, heb ik hierbij een film gepost die gemaakt werd door een schuttersbroeder uit het Duitse broederschap.
Naar beginpagina
ORDE VAN DE RODE LEEUW VAN LIMBURG.
Rest mij nog te vermelden dat ook binnen de OLS-federatie in 1979 een "Edele Eed-Broederschap van de Souvereine Orde van de Rode Leeuw van Limburg en de Heilige Sebastianus" is gesticht.
Tijdens het OLS-1978 in Schaesberg werd aan de Oud-gouverneur van Belgisch-Limburg, Dr. Louis Roppe, tijdens zijn installatie als erepresident van de Oud Limburgse Schuttersfederatie hem een ereteken toegekend. Dit ereteken bestond uit een roodgeemailleerde gouden afgerand breedarmig halskruis met in het centrum een medaillon geencadreerd in een krans van eikenloof, met de Rode Leeuw van Limburg op een wit geėmailleerd veld. Het lint was wit-blauw-geel, de overblijvende kleuren van Limburg en Opper-Gelre. Dit ereteken heeft als voorbeeld gediend voor het nieuwe ordeteken van de Orde van de Rode Leeuw. De nieuwe Limburgse schuttersorde werd bovendien toegewijd aan de schutspatroon van het Schutterswezen, de Heilige Sebastianus. Daardoor werd ook de mogelijkheid geschapen om de opname van toekomstige leden te doen geschieden in een kerkelijke plechtigheid. In het onderscheidingsteken komen de oeroude tradities van het schutters- en gildenwezen en de band met de Katholieke Kerk tot uitdrukking. Zoals eerder gesteld werd het halskruis van Erepresident Dr. Louis Roppe gekozen als model voor het nieuwe ordeteken van de Edele Eed-Broederschap van de Soevereine Orde van de Rode Leeuw van Limburg en de Heilige Sebastianus. De Heilige Sebastianus werd tot uiting gebracht door de twee naar boven gerichte pijlen tussen de armen van het kruis of op het lint en de toewijzing van het wit-blauw-geel daarvan, in bloedrood. Als kroon op het kruis werd de aan de Bourgondische Orde van het 'Gulden Vlies' ontleende vuurslag gekozen, een oud weerbaarheidsteken dat in Belgie gebruikt werd voor burgerweerbaarheidskorpsen en o.a. in de "Militaire Willemsorde" voorkomt.
De Edele Eed-Broederschap kent drie klassen: die van Commandeur, Officier en Schutbroeder, overeenkomende met soortgelijke graden van staatsonderscheidingen, met het verschil dat de "Ridder" om de broederschapgedachte te onderstrepen hier "Schutbroeder" heet. De onderscheiding wordt niet uitsluitend toegekend aan leden van verenigingen die tot de Oud Limburgse Schuttersfederatie behoren, maar ook aan leden van andere federaties in binnen- en buitenland die bijzondere verdiensten hebben voor het Christelijke Schutterswezen. Bovendien kan het lidmaatschap verleend worden aan niet-leden van schuttersverenigingen die zich voor de doelstellingen van de orde bijzonder verdienstelijk hebben gemaakt.
Bijgevoegd een impressie van een recent kroningsfeest van enkele schutterbroeders in de verschillende klassen van de Edele Eed-Broederschap.
Naar beginpagina
FVHS - FEDERATIE VAN VLAAMSE HISTORISCHE SCHUTTERSGILDEN.
Als we nu een stapje lager gaan op de ladder van het schutterswezen en naar het Vlaamse landsgedeelte kijken, komen we terecht bij de FVHS. Deze federatie is het Vlaamse overkoepelende orgaan van alle vlaamse schutters- en gilden- verbonden.
De nood aan deze federatie is onstaan met als doelstelling:
De schuttersgilden bestaan reeds sinds eeuwen. Ze werden hoofdzakelijk opgericht om de mensen destijds te beschermen of te "beschutten". Zij overleefden oorlogen, revoluties, omwentelingen enz. Zij hebben moeilijke en gelukkige perioden meegemaakt: perioden van erkenning, perioden dat zij verboden werden. Kortom, een zeer lange geschiedenis.
Tot over enkele jaren was er evenmin erkenning van officieele kant. Alles werd gedaan om hier iets aan te veranderen. Na vele mislukte pogingen verscheen uiteindelijk op 27 oktober 1998 een Vlaams decreet "houdende een erkenning en subsidieering van organisaties voor volkscultuur" dat wel mogelijkheden inhield. Na gezamenlijk overleg van de voorzitters van de toenmalige verbonden, werd tot oprichting van een Vlaamse organisatie besloten. Zo werd op 20 november 1999 de "Federatie van Vlaamse Historische Schuttersgilden" boven de doopvont gehouden. Op 18 maart 2000 werd in het gemeentehuis van Dilbeek overgegaan tot de installatie van de nieuwe Federatie en op 13 maart 2001 werd de Federatie bij Ministerieel Besluit officieel als organisatie voor volkscultuur erkend.
Deze erkenning ging in op 1 januari 2002. Eindelijk was het zover. Na jaren tussen wal en schip, tussen sport en cultuur heen en weer gezwalpt te hebben, was een eigen erkende organisatie van schuttersgilden een feit.
Naar beginpagina
BESTUURSRAAD VAN DE FVHS.
Vermits ook op dit niveau we nog steeds over een aanzienlijk aantal verbonden en dus ook verenigingen spreken, dringt zich ook hier de noodzaak aan om een degelijk bestuur te hebben. Dit is destijds installeerd, met name in de vorm van een Vlaams bestuur met de voorzitter Paul Stoop en alle andere bestuurs- en commisie-funkties noodzakelijk om een dergelijke organisatie degeljk te kunnen besturen en ook hier is net zoals bij het grote EGS met regio voorzitters en secretarissen gewerkt.
De regios zijn hier onderverdeeld in: Limburg - Het Land van de Bockeryder - voorzitter P. Ressen, Antwerpen/West Brabant - Land van Ryen - voorzitter Jan Severyns, Oost Vlaanderen - Schild en Vriend - voorzitter Hans Van Bockstael en West Vlaanderen - Vlaanderen de Leeuw - voorzitter Frank Declerck.
Deze regios hebben net zoals bij het EGS van toepassing is, een grote plaatselijke varieteit van wapens die gebruikt worden tijdens de schietwedstrijden.
Zo spreekt men van het Buksschieten (Limburg/Maaskant en omstreken), Klepschieten (Limburg/Genk en omstreken), Handboogschieten (Limburg/Waterschei en omstreken - Antwerpen - West Vlaanderen en Vlaams Brabant) en het Kruisboogschieten (Oost-Vlaanderen - Antwerpen).
De voornaamste taken en aktiviteiten van de federatie kunnen onderverdeeld worden in 3 hoofd-kategorieen, namenlijk.
1. PUBLICITEIT: Uitgeven van een tijdschrift, Publicaties, Website (http://www.vlaamseschuttersgilden.be/), Tentoonstellingen, Media, Jaarlijkse Gildedag (telkens in een andere stad met dit jaar reeds de 10e Gildendag in Borgloon) en Realisatie van een dvd met documentatiemap.
2. VORMING: Lessenreeksen (trommelen, wapenmeester, commandanten, tamboer-majoor, vaandrigs, volksdansen en vendelen, archivering, bewaren en onderhoud van patrimonium), Wetten en wetswijzigingen (o.a. vzw's/administratie/verzekeringen), Gildengebruiken en Jeugdwerking.
3. INVENTARISATIE: Gegevens (analyse en kwaliteitsverbetering), Adressen en Vademecum.
Zoals reeds eerder vernoemd, een van de belangrijkste aktiviteiten die de federatie naar buiten toe organiseert, is de jaarlijkse Gildedag.
Dit is de dag waarbij de meeste vlaamse schutterijen elkaar treffen op een vooraf afgesproken lokatie met als doel het schutterswezen binnen Vlaanderen te promoten. Het programma van zulk een Gildedag kan men in het kort als volgt samenvatten: naar de goede schutterstraditie start deze met een Gildemis gevolgt door een optocht door de stad met deelneming van alle aanwezige schutterijen en gilden. Nadien volgt er een tentoonstelling geopend waarbij bijzondere bezienswaardigheden zoals de zilverbreuken en vaandels van de schutterijen en Gilden tentoon gestelt worden. De dag wordt afgesloten met verschillende optredens. Hierbij zijn de gildedansen, het vendelen, optreden door trommelkorpsen, demonstraties van het schieten met de plaatselijke wapens en optredens van de majoretten de voornaamste onderdelen.
Naar beginpagina
BOND "MAAS EN KEMPEN".
Laten we nu nog eens een trapje lager gaan op de ladder van het schutterswezen en we komen terecht bij ons verbond van schutterijen. De bond waar binnen onze schutterij aktief is noemt zich de "Bond Maas en Kempen". Deze bond is een overkoepelende bond van 23 schutterijen. Dus ook hier is er weer de noodzaak voor degelijk bestuur hetgeen uitgeoefend wordt door een zogenaamd bondsbestuur. Net als voordien bevat dit een voorzitter, Peter Ressen, en alle andere bestuursfunkties en commisie leden die noodzakelijk zijn om deze bond naar behoren te laten funktioneren.
Het dagelijks bestuur wordt gevormd door 7 leden. Zij zijn aangesloten bij een van de 23 schutterijen en worden verkozen door vertegenwoordigers van de aangesloten verenigingen.
De huidige werking van de bond betreft voornamelijk de coordinatie en de ondersteuning van de verschillende activiteiten in verband met het schutterswezen. Hiervoor werden naast het huishoudelijk reglement en de statuten ook nog reglementen opgesteld die de goede gang van zaken op alle activiteiten moeten waarborgen. De zorg voor het correcte verloop van de verschillende wedstrijdonderdelen op die onderscheiden activiteiten berust bij de leden van het dagelijks bestuur, terwijl de beoordelingen van de verschillende categorieen in de wedstrijd onderdelen gebeurt door externe juryleden. Verder organiseert de bond het bondskoningsschieten en staat hij ook in voor incidentele organisaties zoals het nationaal koningsschieten. De taken van de bond en de rol van de bestuursleden zullen in de toekomst veranderen onder meer door wijzigingen in de wetgeving. De hoofdzakelijk coordinerende functie op de dag van vandaag zal in de toekomst meer ondersteunend worden, waarbij het bestuur als contactpersoon optreedt tussen de aangesloten verenigingen en bijvoorbeeld de overheid.
Aangesloten verenigingen zijn momenteel:
- Schutterij St. Sebastiaan As
- Schutterij St. Martinus Niel-bij-As
- Schutterij St. Laurentius Bocholt
- Koninklijke Schutterij St. Sebastiaan Dorne
- Schutterij St. Harlindis & Relindis Ellikom
- Koninklijke Schutterij St. Pieter Elen
- Schutterij St. Sebastiaan Grote Brogel
- Koninklijke Schutterij St. Joris Kaulille
- Schutterij St. Lambertus Louwel
- Schutterij St. Mon. & Gon. Maasmechelen 2
- Schutterij St. Amandus Opglabbeek
- Schutterij St. Anna Opglabbeek
- Schutterij St. Trudo Opitter
- Schutterij St. Dionysius Opoeteren
- Schutterij St. Monulfus & Gondulfus Rotem
- Koninklijke Schutterij St. Sebastiaan St. Huibrechts-Lille
- Koninklijke Schutterij St. Martinus Kinrooi, fusie-gemeente Kinrooi
- Koninklijke Schutterij St. Servatius Raam Ophoven, fusie-gemeente Kinrooi
- Schutterij St. Martinus Grootbeersel, fusie-gemeente Kinrooi
- Schutterij Breidelzonen Kessenich, fusie-gemeente Kinrooi
- Koninklijke Schutterij St. Martinus Kessenich, fusie-gemeente Kinrooi
- Schutterij St. Hubertus Manestraat Molenbeersel, fusie-gemeente Kinrooi
- Koninklijke Schutterij St. Lambertus Molenbeersel, fusie-gemeente Kinrooi
Zoals jullie kunnen zien, 7 van de 23 schutterijen zijn gevestigd in de fusie-gemeente Kinrooi tel daar nog eens bij de schutterij St. Ambrosius Kinrooi, waarmee de fusie-gemeente Kinrooi een van de rijks bedeelde gemeente is op gebied van schutters-tradities.
Natuurlijk heeft deze bond een web-site, deze is terug te vinden onder de volgende link: http://www.maasenkempen.be/
Binnen het Belgisch-Limburgs schutterswezen, is er ook nog een 2e verbond van schutterijen, deze noemt zich "Bond Maasvallei". Deze bond heeft iets minder aangesloten schutterijen doch weet zich al jaren moedig te verdedigen tijdens de verschillende Bonds- en OLS-aktiviteiten. Denk maar aan de prachtige prestatie in 2010 van St. Elisabeth Stokkem die op 1 jaar tijd zowel het Persoonlijk OLS Kampioenschap, het OLS-feest als het LDS-feest hebben gewonnen.
De Bond Maasvallei telt momenteel 5 schutterijen in hun rangen, deze zijn:
- Schutterij St. Ambrosius Kinrooi, fusie gemeente Kinrooi
- Schutterij St. Elisabeth Stokkem
- Schutterij St. Laurentius Meeswijk
- Schutterij St. Pieter Leut
- Schutterij St. Martinus Dilsen
- Schutterij St. Mon. & Gon. Maasmechelen 1
Naar beginpagina
KONINKLIJKE SCHUTTERIJ ST SERVATIUS RAAM
Zo, na heel wat omzwervingen vanuit de Europees gemeenschap (EGS) naar het Nationaal Overlegorgaan, Vlaamse Federatie (FVHS), Oud Limburgse Federatie (OLS) en het verbond (BOND MAAS EN KEMPEN) zijn we eindelijk terecht gekomen bij de onderste trede van het schutterswezen, namenlijk de schutterij.
Als schutterij zijn wij dus aangesloten bij de Bond Maas en Kempen waardoor wij ook automatisch aangesloten zijn bij alle bovenvernoemde Gemeenschappen en Federaties.
Onze schutterij is onderverdeeld in de kategorie "Militaire Exercitie" er bestaat ook nog de "Gilde Exercitie". Deze onderverdeling berust op de kledij die de schutterij draagt tijdens de optochten en wordt daarom ook afzonderlijk beoordeeld door een jury tijdens de optocht en alle "overige wedstrijden". Ditzelfde gebeurt ook tijdens het OLS-feest. Alleen wordt het daar nog iets moeilijker daar er bij het OLS ook nog onderscheid wordt gemaakt tussen Belgische en Nederlandse Exercities.
Omdat ook onze schutterij een 70-tal leden telt, dringt zich ook hier weer de noodzaak op om een bestuur te hebben dat de dagelijkse gang van zaken van de schutterij beheerd. Dus ook hier weer een voorzitter, Rene Vounckx, en bijkomende bestuursleden die noodzakelijk zijn om de schutterij te beheren. Zie ook de sektie "Bestuur" op onze site.
Misschien best eerst een klein beetje historiek over onze schutterij geven.
Prins-bisschop Ernest van Beieren gelast de oprichting van schutterijen in het jaar 1587. Er bestaat zekerheid over het feit dat in het jaar 1616 Johannes Reynders werd aangesteld als Kapitein van de schutterij in Ophoven. Daarna volgen nog Reyner Reynders in 1697, Jan Reynders in 1723 en vanaf 1766 is Simon Reynders kapitein tot aan zijn overlijden.
Het Reyndershuis, gelegen in de Maasstraat in Ophoven, is nog steeds in gebruik door de familie Reynders. In de geschriften van de 'Aartsdiaken van het landdekenaat Eyck' wordt in 1711 al geschreven over het bestaan van de schutterij. Ook zijn er oude geschriften, inkomsten- en uitgavenboeken van de jaren 1777-1782 en 1796 teruggevonden. Die zijn nu in het bezit van de schutterij.
In 1845 en op het einde van de 19de eeuw wordt er ook in de geschriften melding gemaakt van het bestaan van de schutterij. Voor de Eerste Wereldoorlog worden de bezittingen bij de gemeente ingeleverd. Alleen met veel geluk kon de vlag in Maaseik onderschept worden bij de bevrijding in 1918. Het zilver van de schutterij is nog steeds zoek.
Op 2 februari 1925 werd de schutterij officieel als een feitelijke vereniging heropgericht bij notariele akte bij notaris Dandoy in Maaseik. Op 13 april 1975 werd deze feitelijke vereniging omgevormd tot een V.Z.W. Deze V.Z.W. werd opgericht met als doel :
- de leden te bekwamen in het schieten met de zware buks
- de bevordering van het schutterswezen en de aloude christelijke schutterstraditie
- de bevordering van de samenwerking tussen verenigingen en bonden en federaties die hetzelfde doel nastreven.
Om dit doel te bereiken organiseren wij schietwedstrijden, schuttersfeesten en bijhorende optochten, passend in het kader van het schutterswezen. Ook tracht men het bespelen van instrumenten die behoren tot de schutterstraditie, te bevorderen. In ons geval is dat de trommel.
De uniformen van de schutterijen worden onderverdeeld in drie categorieen: fantasie, historisch of militair. Onze schutterij treedt aan in militaire uniformen, gebaseerd op het uniform van het Irish Guards-regiment (infanterie), dat werd opgericht in het jaar 1900. Koningin Victoria erkende de wapenfeiten van de soldaten en in het bijzonder hun moed. Op de regimentsvlag staat vermeld dat ze in de Tweede Wereldoorlog in Neerpelt zijn geweest. In 1997 werd ons de titel 'Koninklijke Schutterij' toegekend.
Onze schutterij in traditioneel uniform van de Irisch Guard-regiment.
Als voornaamste taken heeft onze schutterij: het onderhouden en stimuleren van het schutterswezen met de nadruk op het folkloristisch aspekt van een schutterij vandaag de dag, dit in lijn met de aloude christelijke schutters-traditie en tracht hun leden te bekwamen in het schieten met een zware buks.
Hiervoor richten wij jaarlijks tal van aktiviteiten in, zoals: de jaarlijkse St. Servatius eucharistie viering aan het begin van het seizoen (christelijke schutters-traditie), schietwedstrijden voor zowel schutters (bekwamen) als niet-schutters (stimuleren) en elke 6 jaar een bondsfeest (onderhouden) waarbij alle andere schutterijen van onze bond worden uitgenodigd.
Daarenboven organiseren wij ook nog tal van verenigings aktiviteiten, die de sfeer en samenhorigheid beoogen te verbeteren.
Het spreekt voor zich dat alle andere schutterijen binnen onze bond gelijkaardige aktiviteiten organiseren en dat wij daarbij telkens proberen met grote getalen aanwezig te zijn.
Ik denk dat ik hiermee voldoende uitleg heb gegeven over onze schutterij, alle andere aspekten van onze schutterij kunnen jullie nog altijd in alle rust op onze site nalezen.
EIND BETOOG
Dit was het dan, in vogelvlucht een sommering van het schutterswezen.
Ik hoop u hiermee een klein beetje wegwijs gemaakt te hebben over de aloude tradities en gebruiken die vandaag nog steeds worden gehandhaafd doch met de nadruk op de folkloritisch schutters-tradities.
De rode draad doorheen het hele verhaal is feitenlijk: Chistelijke samenhorigheid en respekt voor het verschil in ontwikkelingen van de schutters-traditie op lokaal niveau. Dit natuurlijk regelmatig gevierd tijdens de vele feesten die men ongetwijfeld kan terugvinden in de rijk gevulde agenda's van iedere schutterij.
Voor een meer detaileerde uitleg of naslag van ieder beschreven aspekt, verwijs ik graag naar de sites en naslagwerken van deze onderdelen van de schutterij.
Misschien hierbij een nuttige link naar een start pagina van schutterijen: http://schutterij.startkabel.nl/
Bedankt voor het lezen van deze tekst en misschien tot ziens op een van onze schuttersfeesten.
